Παγκόσμια Ημέρα Steelpan

Η Παγκόσμια Ημέρα Steelpan (World Steelpan Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 11 Αυγούστου με ψήφισμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2023. Με αυτό τον τρόπο, το ανώτατο όργανο του διεθνούς οργανισμού θέλησε να τιμήσει ένα μοναδικό μουσικό όργανο που προέρχεται από το νησιωτικό κράτος της Καραϊβικής Τρίνινταντ και Τομπάγκο και να γιορτάσει παράλληλα την πολιτιστική ποικιλομορφία και τη συμβολή της στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το steelpan, επίσης γνωστό ως steel drum ή απλά pan, είναι ένα κρουστό όργανο κατασκευασμένο κυρίως από βαρέλια πετρελαίου που παράγουν διάφορους ήχους. Οι εκτελεστές τους ονομάζονται pannists και χρησιμοποιούν μπαγκέτες με λαστιχένιες άκρες. Μια ομάδα από pannists συγκροτεί την steelband ή steel orchestra.

Η ιστορία του steelpan

Οι ρίζες του σύγχρονου steelpan μπορούν να εντοπιστούν στα δυτικοαφρικανικά talking drums που προέκυψαν τον 18ο αιώνα. Αυτά τα τύμπανα σε σχήμα κλεψύδρας χρησιμοποιούνταν για την επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις με τη χρήση ειδικού κώδικα. Στη δεκαετία του 1780, χιλιάδες άνθρωποι από τη Δυτική Αφρική μεταφέρθηκαν με τη βία στα σκλαβοπάζαρα και κάποιοι από αυτούς, πουλήθηκαν στο Τρίνινταντ.

Παρόλο που οι κύριοι τους προσπάθησαν να τους ξεριζώσουν τη μητρική γλώσσα και τις παραδόσεις τους, οι Αφρικανοί έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να διατηρήσουν τα έθιμά τους, συμπεριλαμβανομένων και των τυμπάνων τους.

Οι Ευρωπαίοι άποικοι έφεραν επίσης στην Καραϊβική την παράδοση του καρναβαλιού. Μετά την κατάργηση της δουλείας, οι Αφρικανοί άρχισαν να οργανώνουν τους δικούς τους καρναβαλικούς εορτασμούς που ενσωμάτωναν την αφρικανική μουσική με κρουστά.

Μετά τις ταραχές της περιόδου 1881-1884, η βρετανική αποικιακή κυβέρνηση του Τρίνινταντ απαγόρευσε το δημόσιο παίξιμο τυμπάνων κατά τη διάρκεια του Καρναβαλιού. Έτσι εφευρέθηκαν νέα μουσικά όργανα για να παρακαμφθεί η απαγόρευση, όπως το tamboo bamboo (ένα κουρδιστό ραβδί από ξύλο μπαμπού) και το steelpan.

Το Λάβεντβιλ, προάστιο της πρωτεύουσας Πορτ οφ Σπέιν, θεωρείται η γενέτειρα του σύγχρονου steelpan. Τη δεκαετία του 1930, οι τοπικές μπάντες άρχισαν να χρησιμοποιούν καπάκια σκουπιδιών, τηγάνια και βαρέλια πετρελαίου ως κρουστά όργανα. Μια από τις πρώτες μπάντες που αποτελούνταν αποκλειστικά από steelpan, η Alexander's Ragtime Band, δημιουργήθηκε το 1939. Θεωρείται ο πρόδρομος της σύγχρονης steelband.

Τα steelpans που κατασκευάζονταν από βαρέλια πετρελαίου των 55 γαλονιών εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ή στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Οι panners και οι κατασκευαστές οργάνων Έλι Μανέτ και Γουίνστον Σάιμον συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη του steelpan.

Σήμερα, τα steelpans και οι steelbands αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο του καρναβαλιού του Τρίνινταντ. Ωστόσο, πολλές steelbands εμφανίζονται όλο το χρόνο, χρησιμοποιώντας steelpans για να παίξουν διάφορα μουσικά είδη και ιδιώματα, από calypso και λάτιν μέχρι τζαζ και jazz fusion.