Ιωάννης Μαμούρης: Ο οπλαρχηγός και δολοφόνος του Ανδρούτσου

Ο Ιωάννης Μαμούρης ήταν οπλαρχηγός κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και μετά την απελευθέρωση αξιωματικός του στρατού. Το όνομά του συνδέθηκε με τη δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου.

Ο Ιωάννης Μαμούρης γεννήθηκε το 1797 στην Δρέμισα της Παρνασσίδας (σήμερα Πανουργιάς Φωκίδας). Σε ηλικία 17 χρονών ακολούθησε τον εξάδελφό του Ιωάννη Γκούρα, όταν εκείνος ήταν αρματολός.

Κατά την έναρξη του Αγώνα πήρε μέρος ως μπουλουξής του συντοπίτη του Πανουργιά στην πολιορκία των Σαλώνων (28 Μαρτίου - 10 Απριλίου 1821), στη Μάχη της Γραβιάς υπό τον Οδυσσέα Ανδρούτσο (8 Μαΐου 1821) και διακρίθηκε για την ανδρεία του στη Μάχη των Βασιλικών (26 Αυγούστου 1821), κατά τη διάρκεια της οποίας σκότωσε τον Σιλιχτάρ Αγά και πήρε ως λάφυρο τη σημαία εφόδου των Τούρκων. Μετά τις σφαγές των Τούρκων στο Γαλαξίδι τον Σεπτέμβριο του 1821, ο Μαμούρης και ο Γκούρας για εκδίκηση σκότωσαν περί τους 150 αιχμαλώτους.

Οι όποιες επιτυχίες του Μαμούρη στα πολεμικά μέτωπα αμαυρώθηκαν από την αχαρακτήριστη διαγωγή που έδειξε κατά των Αθηναίων και των κατοίκων των χωριών της Αττικής το 1822, όταν ο Γκούρας ήταν φρούραρχος. Ο Μακρυγιάννης μεταξύ άλλων πολλών αναφέρει: «Ο Μαμούρης ήρθε τότε εις την Αθήνα με μίαν ξύλινη πιστιόλα και εις τα χωργιά, οποὺ τον διόρισαν ντερβέναγα, τζάκιζε τους ἀνθρώπους σαν έναν τύρανον του Αλήπασα οποὺ τον έλεγαν Ισούφ Αράπη και τζάκιζε τα κόκαλα των ανθρώπων με το τζεκούρι· έτσι τζάκιζε κι ̓ ο Μαμούρης τους χωργιάτες όσοι δὲν ήταν φίλοι του…».

Κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις τάχθηκε με τη μερίδα των «κυβερνητικών» και ονομάστηκε χιλίαρχος. Την εποχή εκείνη παντρεύτηκε την Επιστήμη Βλάχου, αδελφή του προύχοντα της Αθήνας Ιωάννη Βλάχου.

Τον Ιούλιο 1824 πήρε μέρος στην εκστρατεία του Γκούρα στον Μαραθώνα, ενώ το 1825 διορίστηκε υποφρούραρχος της Ακρόπολης και αργότερα φρούραρχος. Εκτελώντας μυστικές εντολές του Γκούρα, πρωτοστάτησε στη δολοφονία με βασανιστήρια του Οδυσσέα Ανδρούτσου στις 5 Ιουνίου 1825. Μετά τον θάνατο του Γκούρα επιδίωξε ν’ αναλάβει την αρχηγία της Ακροπόλεως, αλλά προτιμήθηκε ο στρατηγός Κριεζώτης.

Στη συνέχεια πήρε μέρος στην απόκρουση της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον στρατό του Κιουταχή και τον Φεβρουάριο 1826 συμμετείχε στην αποτυχημένη εκστρατεία του Κάρολου Φαβιέρου στην Εύβοια. Επέστρεψε και πάλι στην Ακρόπολη κι έμεινε εκεί ως την παράδοση του κάστρου τον Μάιο 1827.

Επί Καποδίστρια ονομάστηκε πεντακοσίαρχος και πολέμησε μαζί με τον Ριχάρδο Τσωρτς στην εκστρατεία για την απελευθέρωση της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας. Διακρίθηκε επίσης στη μάχη της Πέτρας τον Σεπτέμβριο 1829, με αποτέλεσμα να προαχθεί σε χιλίαρχο και ν’ αναλάβει την οργάνωση των ατάκτων σε ελαφρά τάγματα.

Οπαδός του Ρωσικού Κόμματος, συνελήφθη για εσχάτη προδοσία τον Σεπτέμβριο του 1833, αλλά δεν κατηγορήθηκε τελικά, όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας. Επί Όθωνος παρέμεινε στον στρατό κι έφθασε ως τον βαθμό του αντιστρατήγου. Κατά την περίοδο του Κριμαϊκού Πολέμου ήταν υπασπιστής του Όθωνος και Στρατιωτικός Διοικητής της Στερεάς Ελλάδας.

Ο Ιωάννης Μαμούρης πέθανε στις 12 Απριλίου 1867 στην Αθήνα, σε ηλικία 75 ετών.