Το έθιμο του Αγά

Την Καθαρή Δευτέρα, στο μεσαιωνικό καστροχώρι της Νότιας Χίου, στα Μεστά, εκτυλίσσεται το αποκριάτικο έθιμο του Αγά, στο οποίο οι πάντες μπορεί να δικαστούν από τον Αγά, τον ανώτατο άρχοντα του χωριού και να καταδικαστούν. Ένα έθιμο που μετατρέπεται σε πολιτικό δρώμενο με στοιχεία επικαιρότητας στη σύγχρονη εκδοχή του.

Το έθιμο ανάγεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου ο Αγάς ήταν πραγματικά ο ανώτατος Οθωμανός άρχοντας των πλούσιων μαστιχωριών της Χίου και τιμωρούσε τους πάντες με σκοπό να έχει έσοδα από τα πρόστιμα που επέβαλε.

Αυτόν τον Αγά σατίριζαν οι Μεστούσοι, βάζοντάς τον τις Αποκριές να δικάζει τους πάντες στο χωριό, επιβάλλοντας πρόστιμα που δεν ήταν παρά προϊόντα της γης που στο τέλος της ημέρας καταναλώνονταν σ’ ένα μεγάλο κοινό γλέντι όλων των συγχωριανών.

Στο έθιμο, όπως και στα περισσότερα αποκριάτικα έθιμα της Χίου, έχουν προστεθεί – ιδιαίτερα μετά την απελευθέρωση της νήσου από τους Οθωμανούς το 1912 – και διονυσιακά στοιχεία με μασκαρέματα και σατιρικά τραγούδια, ενώ ο Αγάς έχει μεταλλαχθεί σε μια ολόκληρη γιορτή, με πολύ ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις.

Κατά το έθιμο, την Καθαρή Δευτέρα ο Αγάς που όλο το χρόνο μαζεύει υποθέσεις προκειμένου να τις δικάσει, συνοδευόμενος από τους ανθρώπους του, αγωνίζεται να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη του χωριού. Οι φρουροί αντιστέκονται, αλλά τελικά καταφέρνει να μπει και κατευθύνεται προς την κεντρική πλατεία. Εκεί με τη «Χανούμα» ξεκινά τις δίκες.

Στον ρόλο του Αγά ντόπιος πολίτης των Μεστών με γνώση της επικαιρότητας, που σατιρίζει, καταδικάζει, συγκεντρώνοντας και χρήματα παλιότερα για το σχολείο και πλέον για τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού που οργανώνει την εκδήλωση.